Wycieczka OR Towarzystwa Uniwersytetów Ludowych „ŻUŁAWY I”
z Pruszcza Gdańskiego 07.06.2014 r.
W wycieczce TUL z Pruszcz Gdańskiego uczestniczyli członkowie i jego sympatycy:
Jan Kopiński – prezes OR TUL, p Kopińska, Janusz Aszyk, Jolanta Aszyk, Grażyna Barańska, Andrzej Dopka, Bożena Zamora, Barbara Przewłoka z siostrą, księgowa TUL- Elżbieta Lenz, Anna Miotke, Anna Chomicka, Andrzej Leśniewski i Stowarzyszenie „Żuławy”.
Przewodnikiem wycieczki po Żuławach Steblewskich była Małgorzata Słowik.
Rejon ten jak i reszta Żuław jest nizinny, w wielu miejscach występują depresje. Gleby są żyzne. Teren jest poprzecinany licznymi rowami i kanałami obok których rosną typowe dla Żuław wierzby. Najdłuższe kanały to Kozi Rów Duży i Mały, Piaskowy, Śledziowy i Wysoki. Główne rzeki: Motława, Radunia, Czarna Łacha.
Już za czasów słowiańskich istniały na tym terenie, w pobliżu Gdańska osady. Osadnictwo w tym rejonie rozwijało się słabo w obawie przed powodziami. Najstarsza wzmianka o wiosennej powodzi na Żuławach pochodzi z 1328, kiedy to Wisła przerwała wały i zalewając Żuławy Gdańskie dotarła aż do Gdańska. Kolejne tragiczne powodzie notowano w latach 1526, 1540, 1543, 1829, 1840, 1855 i 1888. Najtragiczniejszą była powódź z kwietnia 1829, kiedy to sięgający aż do Wisłoujścia zator lodowy spowodował wezbranie wód, w wyniku czego wały w rejonie Steblewa pękły na długości kilkuset metrów. W samym Gdańsku pod wodą znalazło się około 75 procent obszaru miasta, w tym Stogi, Nowy Port i Brzeźno; na niektórych jego kwartałach poziom wody sięgał pierwszego piętra. Mieszkańcy wsi Wisłoujście znaleźli schronienie w twierdzy. Woda dotarła do nieistniejącego dziś jeziora Zaspa, przez które przelała się i znalazła ujście w rejonie Brzeźna. Liczbę ofiar szacuje się na kilkadziesiąt. Z kolei powódź z 1888 przyniosła zalanie 900 km kw. oraz straty w wysokości 30 mln marek.
Po drugim rozbiorze Żuławy Gdańskie wcielono z Gdańskiem i resztą Żuław do Prus. W dwudziestoleciu międzywojennym stanowiły część Wolnego Miasta Gdańska. Granica polsko-gdańska znajdowała się na południe od Pszczółek. Po II wojnie światowej oddane Polsce.
Członkowie TUL zwiedzili XV-wieczny zamek krzyżacki znajdujący się we wsi Grabiny-Zameczek, kościół p.w. Św. Jana Chrzciciela w Giemlicach,ruiny kościoła w Steblewie, kaplic grobową rodziny Wessel,kościół p.w. Św. Antoniego w Osicach.
Podsumowanie wycieczki nastąpiło w dawnej dom podcieniowy w Trutnowych z (1720).
Opracował: A Dopka
